TRAKTAT O SZTUCE DOBREGO UMIERANIA

Traktat o sztuce dobrego umierania

Jakub z Paradyża

Maciej Włodarski (oprac.)

Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 2022

ss. 232

Format B5

Oprawa miękka

ISBN 978-83-2335067-5

Jakub z Paradyża (ok. 1380-1464) był jednym z najwybitniejszych teologów moralistów późnego średniowiecza. Z dziedziną teologii pastoralnej, połączonej z teologią mistyczną, związany jest jego traktat De arte bene moriendi, omawiający zarówno sztukę dobrego życia, jak i łączącą się z nią sztukę umierania. Traktat ten powstał w Erfurcie około 1450 roku, a jego wydania inkunabułowe pojawiły się u schyłku XV wieku w Lipsku (ok. 1492, 1495). Dotąd nie było polskiego przekładu tego dzieła. Publikowane tutaj tłumaczenie oparto na lipskiej edycji z około 1492 roku. Przekład został poprzedzony wstępem, w którym przypomniano życie i dzieło Jakuba z Paradyża, przedstawiono informacje o kształtowaniu się i rozwoju traktatów dotyczących "dobrego umierania", a wreszcie scharakteryzowano De arte bene moriendi Jakuba, przeanalizowano treść i wykorzystanie źródeł (Biblia, tradycje patrystyczna i monastyczna), omówiono styl i zastosowane środki retoryczne. Pozwala to stwierdzić, że wspomniany traktat jest dziełem oryginalnym, wyróżniającym się powiązaniem "sztuki dobrej śmierci" ze "sztuką dobrego życia", zachętą do życia ascetycznego i rezygnacji ze "światowych rozkoszy" oraz zaszczytów, zwróceniem się ku teologii mistycznej.

"Czytelnik zainteresowany dawną kulturą religijną (podejmującą wszakże kwestie zarazem uniwersalne i podstawowe), a zwłaszcza badacz średniowiecznego piśmiennictwa otrzyma naukowe opracowanie i pełną, obejmującą polski przekład, krytyczną edycję traktatu Jakuba z Paradyża, która w sposób istotny wzbogaci kolekcję tekstów źródłowych z zakresu ars moriendi, od wielu już lat konsekwentnie tworzoną przez Macieja Włodarskiego. [...] Zasługa tłumacza jest tym większa, że zdołał uprzystępnić polskiemu czytelnikowi utrzymany w stylu ornatus difficilis, a przy tym niełatwy miejscami wykład Paradyżanina w stosunkowo klarownym i wiernie oddającym myśl oryginału przekładzie".

Z recenzji prof. dra hab. Romana Mazurkiewicza